Zima
Lubię śnieżek
Lubię śnieg,
Chociaż w oczy
Prószy.
Lubię mrozik,
Lubię mróz,
Chociaż marzną
Uszy.
Lubię wicher,
Lubię wiatr,
Chociaż mnie
Przewiewa.
Lubię zimę!
Idę w świat
I wesoło
Śpiewam.
Irena Suchorzewska
Przysłowia mówią: „Jak się grudzień zaczyna, taka będzie zima” lub „Kiedy w grudniu przyjdzie zima – mróz na długo wiosnę wstrzyma.” Zima jest kalendarzowa i zaczyna się w Polsce 22 grudnia oraz zima meteorologiczna, która trwa przez grudzień, styczeń i luty. W grudniu średnia temperatura waha się od -2,9 stopnia C do 1 stopnia C. Długość dnia wynosi nieco ponad 8 godzin. Około 21 grudnia notujemy najdłuższą noc i najkrótszy dzień. Od tego momentu zaczyna już przybywać dnia. Wilgotność powietrza waha się od 80 – 89 % i dlatego grudzień jest najwilgotniejszym miesiącem roku.
Na początku zimy widać gdzieniegdzie na drzewach nasiona, później i one zanikają. Widać nieliczne białe jagody śnieguliczki, drobne czerwone owocki na berberysach, irgach i pomarańczowe na rokitniku. Zieloną barwę zachowują drzewa i krzewy iglaste. W świecie zwierzęcym życie jednak nie zamiera. Wiele ptaków spędza u nas zimę a więc: gile, jemiołuszki, czeczotki, gawrony, wrony, kawki i szczygły i wraz z tymi, które u nas zostały: sikorki, wróble, kuropatwy, cietrzewie, sroki nadają ton naszym parkom i lasom a także gromadzą się wokół ludzi. Można obserwować ślady ptaków na śniegu tzw. tropy i próbować rozpoznawać jaki ptak je zostawił. W lasach można usłyszeć dzięcioła, który im większy mróz tym mocniej i gwałtowniej stuka w drzewo w poszukiwaniu pożywienia.
Młode drzewka w zagajnikach i sadach obgryzane są przez nornicę rudą, królika i zająca, a w lasach przez jelenie i sarny, na wsiach do gospodarstw podchodzą stada wilków i napadają na zwierzęta gospodarskie. W środku zimy jelenie zrzucają rogi a nowe zaczną odrastać im wiosną. W sen zimowy w grudniu zapadają niedźwiedzie a w styczniu samice rodzą od 2-4 młodych.
„Gdy Nowy Rok nastaje, każdemu ochoty nadaje”, „Nowy Rok jaki, cały rok taki”. Pierwszego stycznia dzień trwa blisko 8 godzin ale już pod koniec stycznia dzień wydłuża się o ponad 70 minut. Styczeń jest u nas jednym z najzimniejszych miesięcy w roku. Wilgotność powietrza nadal duża waha się od 78 – 88%. Miesiąc ten ma dużo opadów śniegu. Średnia temperatura waha się od -4.8 stopni C do –0,6 stopni C. W górach jest niższa i wynosi około -7,1 stopnia C. Śnieg zmienia wygląd krajobrazu i nadaje mu miękkie kształty. Śniegowa kołderka nie ziębi ziemi a izoluje ją od mrozu i utrzymuje temperaturę zbliżoną do 0 stopni C.
W czasie zimy większość zbiorników wodnych pokrywa się lodem. W większych zbiornikach, które nie zamarzają do dna toczy się tarło. W grudniu dobiega końca tarło łososia, troci, pstrąga, siei i sielawy. W styczniu na niektórych rzekach trwa tarło łososi, troci i pstrąga źródlanego.
„Idzie luty – włóż ciepłe buty.” „Gdy mróz w lutym ostro trzyma – wtedy już niedługo zima”. Luty jest ostatnim miesiącem zimy ale też bywa najbardziej dokuczliwy ze względu na mrozy i opady śniegu. Średnia temperatura waha się od 4,2 stopni do 0,1 stopni C. Dzień jest już dłuższy o prawie dwie godziny. Wilgotność waha się od 73-85%. W drugiej połowie lutego, jeżeli nie ma mrozów rozpoczyna się ożywienie wśród ptaków. Rozpoczynają się wędrówki wron i będą trwały do kwietnia. Wraca z zachodu łabędź niemy, dzięcioł zielony. Można usłyszeć gęganie gęsi gęgaw, które powracają długimi kluczami. Zdarza się też, że wraca skowronek. W lutym zaczyna się okres tarła pstrąga tęczowego, szczupaka i głowacza. Borsuk budzi się ze snu zimowego.
Marzec jest u nas miesiącem bardzo zmiennej pogody: „W marcu jak w garncu”. Około 20 marca następuje zrównanie dnia z nocą a dzień 21 marca to pierwszy dzień wiosny.
Ważne wydarzenia i daty:
- 6 grudnia – Św. Mikołaja
- 24-26 grudnia – Święta Bożego Narodzenia
- 31 grudnia – Sylwester
- 6 stycznia – święto Trzech Króli
- 21 stycznia – Dzień Babci
- 22 stycznia – Dzień Dziadka
- 14 luty – Walentynki
- 17 luty – Międzynarodowy Dzień Kota
Literatura:
- Henryk Sandner, Zdzisława Wójcik, Kalendarz Przyrody, Warszawa 1978;
- Rene Mettler, Przyroda przez cały rok, Warszawa 1999;
- Maria Kownacka, Razem ze słonkiem. Zima, Warszawa 1975;
- Maria Przybysz-Piwko, Zbiór przysłów i zagadek dla dzieci, Warszawa 1995;
- Wychowanie w Przedszkolu nr 1/ 1994;
- Wychowanie w Przedszkolu nr 1,2,10/ 2000.
- Wychowanie w Przedszkolu nr 1/ 2001.
Opracowały: B.Michniewicz, E.Krzysiek